Khủng hoảng tuổi lên 5: Nguyên nhân và cách giúp bé vượt qua

Tuổi lên 5 là một cột mốc quan trọng trong quá trình trưởng thành của trẻ. Đây cũng là một hành trình khám phá đầy thú vị nhưng cũng không kém phần thử thách đối với cả trẻ và phụ huynh. Vì vậy, những thay đổi tâm lý đột ngột của con có thể khiến bạn cảm thấy lo lắng và bối rối: từ việc bỗng dưng trở nên cáu kỉnh, nổi loạn cho đến những thay đổi trong suy nghĩ và hành vi, tất cả đều là những dấu hiệu cho thấy con bạn đang khám phá và hình thành nên một cá tính riêng biệt. Vậy làm thế nào để chúng ta, những người làm cha mẹ, có thể đồng hành cùng con vượt qua giai đoạn đặc biệt này? Hãy cùng trung tâm tiếng Anh Apollo English tìm hiểu những bí quyết giúp con bạn phát triển toàn diện.

Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng tuổi lên 5

Trẻ ở độ tuổi từ 4 đến 5 thường trải qua nhiều thay đổi lớn về mặt tâm lý. Lúc này, bé đã hình thành khả năng độc lập, có những suy nghĩ và quan điểm riêng, đặc biệt thường cho rằng mình đúng. Điều này làm cho các em trở nên nhạy cảm với môi trường xung quanh, có thể dễ bị thất vọng, nổi nóng khi mọi việc không diễn ra theo ý muốn hoặc kết quả không như kỳ vọng. 

Ngoài ra, trẻ ở độ này cũng đang học cách tương tác và giao tiếp nhiều hơn với mọi người xung quanh. Nếu trẻ gặp khó khăn trong việc học những kỹ năng cộng đồng (như lắng nghe, chia sẻ và làm việc nhóm), bé có thể cảm thấy không thoải mái và căng thẳng khi tham gia các hoạt động tập thể, nói chuyện với những người lần đầu gặp hoặc khi chơi cùng bạn bè.

Bé lên 5 dễ thay đổi về mặt tâm lý và cảm xúc

Khủng hoảng tuổi lên 5 không chỉ đơn thuần là sự thay đổi tâm lý mà còn là sự giao thoa giữa những yếu tố bên trong và bên ngoài của trẻ. Bên cạnh những thay đổi về nhận thức và cảm xúc, áp lực học tập cũng là một yếu tố góp phần làm tăng căng thẳng ở trẻ. Việc phải đối mặt với nhiều môn học mới, những kỳ vọng từ gia đình và nhà trường, cùng với việc so sánh bản thân với bạn bè có thể khiến trẻ cảm thấy quá tải và mất tự tin. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến quá trình học tập mà còn tác động đến sự phát triển toàn diện của trẻ. 

Để giúp con vượt qua giai đoạn này, bố mẹ cần tạo ra môi trường sống thoải mái, khuyến khích trẻ khám phá và phát triển theo đúng sở thích và tiềm năng của mình.

Biểu hiện khủng hoảng tuổi lên 5

Các bé lên 5 có thể trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị tổn thương bởi những lời nói hoặc hành động mà người lớn coi là bình thường. Lúc này, bé 5 tuổi có thể trở nên nóng giận hoặc cáu kỉnh một cách bất thường, đặc biệt khi không được tự do làm theo ý muốn của mình. Điều này có thể dẫn đến thái độ bướng bỉnh, muốn ở một mình và không chịu nghe lời bố mẹ, gây ra các cuộc tranh cãi trong gia đình cảm xúc trở nên quá sức chịu đựng. 

Một số biểu hiện khủng hoảng tuổi lên 5

Trong lớp học, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc tập trung, không hoàn thành bài tập hoặc né tránh khi đối mặt với những thử thách mới. Bố mẹ và giáo viên có thể nhận thấy sự thay đổi trong cách trẻ giao tiếp với bạn bè, chẳng hạn như trở nên ít nói, ngại tham gia các trò chơi hay hoạt động nhóm và dần mất đi sự tự tin vốn có.

Ngoài ra, khủng hoảng tuổi lên 5 còn có thể khiến trẻ thể hiện sự thay đổi đáng kể trong thói quen ngày thường, như gặp vấn đề về khó ngủ hoặc thức giấc giữa đêm.

Hậu quả nếu không kịp thời vượt qua khủng hoảng

Nếu không được vượt qua đúng cách, những khó khăn mà các con trải qua trong giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 5 có thể ảnh hưởng lâu dài đến cảm xúc và hành vi.

Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc hình thành và duy trì các mối quan hệ bạn bè lành mạnh. Sự thiếu tương tác xã hội có thể dẫn đến cảm giác cô đơn và tách biệt, làm suy yếu kỹ năng xã hội (giao tiếp, làm việc nhóm, lắng nghe,..) cần thiết cho sự phát triển cá nhân trong tương lai. Ngoài ra, nếu không nhận được sự hỗ trợ cần thiết để xử lý cảm xúc tiêu cực, trẻ có thể phát triển các vấn đề sức khỏe tâm thần như lo âu hay trầm cảm, hoặc thậm chí là hành vi phản kháng, thường làm trái với những gì người lớn mong đợi. 

Bé có thể bị ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần

Cách giúp trẻ vượt qua khủng hoảng tuổi lên 5

Tạo môi trường an toàn và yêu thương

Trong giai đoạn từ 4 lên 5 tuổi, trẻ rất nhạy cảm với những lời nói và thái độ từ những người xung quanh. Việc xây dựng một gia đình ấm áp, hạnh phúc, nơi trẻ cảm thấy được yêu thương và chấp nhận, sẽ giúp con cảm thấy an tâm hơn khi bày tỏ cảm xúc và đối mặt với những khó khăn. 

Vì vậy, bố mẹ hãy bắt đầu bằng cách lắng nghe trẻ một cách chân thành. Khi trẻ tức giận, buồn bã hoặc thất vọng, đừng vội vàng đánh giá hay phớt lờ cảm xúc của con. Thay vào đó, bố mẹ hãy thừa nhận cảm xúc của trẻ bằng những lời như: “Mẹ hiểu con đang buồn” hoặc “Bố biết con cảm thấy không vui vì điều đó.” Sự đồng cảm này không chỉ giúp trẻ nhận ra rằng cảm xúc của mình là bình thường và được tôn trọng mà còn khuyến khích con cởi mở chia sẻ nhiều hơn.

Bố mẹ là bạn đồng hành cùng bé trong mọi hành trình

Thiết lập các quy tắc và thói quen

Một môi trường an toàn không chỉ cần sự yêu thương mà còn phải có sự ổn định trong thói quen hằng ngày. Trẻ ở độ tuổi này sẽ cảm thấy yên tâm hơn khi các hoạt động như giờ ăn, giờ chơi, hay giờ đi ngủ được lặp lại đều đặn. Điều này giúp trẻ hiểu rõ và dễ dàng thích nghi với những gì sẽ diễn ra trong ngày. Bố mẹ cũng nên giữ đúng lời hứa và tôn trọng trẻ, chẳng hạn, nếu đã hứa chơi cùng con sau bữa ăn, hãy thực hiện đúng để trẻ cảm thấy được tin tưởng và an toàn.

Quan trọng hơn, hãy để trẻ nhận thấy rằng chúng luôn được yêu thương vô điều kiện, ngay cả khi mắc lỗi. Thay vì trách phạt, bố mẹ có thể nhẹ nhàng hướng dẫn con cách sửa sai, ví dụ: "Không sao đâu, con cùng mẹ dọn lại nhé. Lần sau mình cẩn thận hơn nhé." Cách tiếp cận này không chỉ giúp trẻ học được trách nhiệm mà còn tránh được cảm giác sợ hãi hay tự ti, từ đó khuyến khích con tự tin hơn trong việc xử lý các tình huống sau này.

Thiết lập các thói quen tốt cho bé

Khuyến khích sự tự lập

Trong giai đoạn này, trẻ bắt đầu hình thành tính tự lập và mong muốn tự làm mọi việc theo cách của mình. Việc cha mẹ tạo điều kiện cho trẻ thử sức sẽ giúp con phát triển kỹ năng và nhận thấy giá trị của bản thân. Bố mẹ có thể bắt đầu bằng cách giao cho trẻ những nhiệm vụ đơn giản, phù hợp với độ tuổi, như tự cất đồ chơi sau khi chơi, tự mặc quần áo, hoặc giúp dọn bàn ăn. Chẳng hạn, khi trẻ gấp quần áo dù chưa hoàn hảo, nhưng bố mẹ vẫn hãy khích lệ bé bằng lời khen: "Con đã làm rất tốt, mẹ rất tự hào về con!" Lời khen ngợi này sẽ giúp trẻ tự tin và sẵn sàng thử sức với những nhiệm vụ khác.

Khuyến khích bé hình thành tính tự lập

Ngoài ra, bố mẹ cũng cần kiên nhẫn và dành thời gian để trẻ tự thực hiện các hoạt động chăm sóc cá nhân của mình. Khi trẻ gặp khó khăn, thay vì làm thay, bố mẹ hãy hướng dẫn nhẹ nhàng hoặc cùng con hoàn thành. Chẳng hạn, bạn có thể nói: "Con thử tự xỏ chân vào giày trước, sau đó mẹ sẽ hướng dẫn con cách buộc dây giày nhé." Cách này vừa giúp trẻ cảm thấy được hỗ trợ, vừa khuyến khích sự tự lập mà không làm trẻ phụ thuộc vào bố mẹ.

Để thúc đẩy sự tự lập, cha mẹ nên gợi mở bằng các lựa chọn đơn giản để trẻ tự quyết định, như hỏi: "Hôm nay con muốn mặc áo xanh hay áo vàng?" hoặc "Con muốn ăn bánh mì trước hay uống sữa trước?" Những lựa chọn này sẽ giúp trẻ rèn luyện khả năng ra quyết định và cảm thấy mình được tôn trọng.

Giúp trẻ xây dựng thói quen lành mạnh

Xây dựng thói quen lành mạnh là cách hiệu quả để giúp trẻ vượt qua khủng hoảng tuổi lên 5, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện về thể chất, tâm lý và xã hội. Bố mẹ có thể khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời như chơi đuổi bắt, đi dạo, hoặc tham gia các môn thể thao phù hợp với lứa tuổi. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ tăng cường sức khỏe mà còn hỗ trợ giải tỏa năng lượng và điều chỉnh cảm xúc tiêu cực.

Ngoài ra, bố mẹ cũng nên giới hạn thời gian bé sử dụng các thiết bị điện tử và khuyến khích các hoạt động như đọc sách, vẽ tranh, hoặc chơi xếp hình sẽ giúp trẻ phát triển trí tuệ và khả năng sáng tạo. Bố mẹ cần đặt ra quy tắc rõ ràng về thời gian sử dụng thiết bị, chẳng hạn: "Con có thể xem TV 30 phút sau khi ăn tối, nhưng sau đó chúng ta sẽ cùng đọc sách."

Xây dựng thói quen lành mạnh cho trẻ

Cho con tham gia các hoạt động ngoại khóa

Ở độ tuổi này, trẻ bắt đầu tò mò về thế giới xung quanh và mong muốn khám phá nhiều điều mới mẻ. Chính vì thế, việc tham gia các hoạt động ngoại khóa là cách tuyệt vời để trẻ vừa học hỏi vừa phát triển bản thân. Apollo English khuyến khích bố mẹ nên lựa chọn những hoạt động phù hợp với sở thích và năng lực của con, chẳng hạn như học vẽ, nhảy múa, đá bóng hoặc tham gia các lớp kỹ năng như làm thủ công và học bơi. Quan trọng nhất là bố mẹ không nên ép buộc trẻ tham gia những hoạt động mà trẻ không hứng thú. Thay vào đó, hãy tạo điều kiện để con tự chọn những gì thực sự yêu thích.

Khi tham gia các hoạt động ngoại khóa, trẻ không chỉ được vui chơi mà còn có cơ hội kết bạn, học cách giao tiếp, giải quyết xung đột và xây dựng các kỹ năng xã hội quan trọng khác. Những trải nghiệm này sẽ giúp trẻ tự tin hơn, phát triển toàn diện cả về cảm xúc lẫn tư duy.

Cho trẻ tham gia các hoạt động ngoại khóa tăng cường sức khỏe

Apollo English - Đồng hành cùng bé trên hành trình nuôi dưỡng đam mê học tập

Khủng hoảng tuổi lên 5 là thời điểm trẻ rất nhạy bén với việc học hỏi và khám phá. Việc bắt đầu học tiếng Anh từ sớm sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện cả về trí tuệ và cảm xúc. Thời đại ngày nay tiếng Anh không còn là một môn học ngoại ngữ, thông qua tiếng Anh, trẻ được tạo môi trường để tìm hiểu, hấp thụ kiến thức của thế giới đa màu sắc xung quanh, con còn được rèn luyện những kỹ năng tương lai như làm việc nhóm, trình bày, giải quyết vấn đề, tư duy cảm xúc xã hội…. việc này giúp con sớm được định hướng để tự tin theo đuổi đam mê và tiềm năng của chính mình. 

Hãy biến việc học tiếng Anh thành một cuộc phiêu lưu thú vị với những trò chơi, bài hát và câu chuyện hấp dẫn. Điều này không chỉ giúp trẻ làm quen với ngôn ngữ mới mà còn giúp bé tự tin hơn trong giao tiếp và mở ra nhiều cơ hội trong tương lai.

Tuy nhiên, các bố mẹ cũng cần lưu ý rằng, việc học ngôn ngữ không chỉ nên giới hạn trong việc học thuộc lòng từ vựng, ngữ pháp và các mẫu câu một cách “máy móc”. Phương pháp truyền thống như dịch từng từ tiếng Việt sang tiếng Anh có thể không hiệu quả và thậm chí có thể gây ra sự nhàm chán hoặc áp lực, dẫn đến tình trạng khủng hoảng tâm lý cho trẻ. 

Thay vào đó, bố mẹ cần áp dụng phương pháp học đúng đắn để giúp con phát triển toàn diện kỹ năng ngoại ngữ và các kỹ năng cần thiết cho tương lai, nơi những gì con học được hôm nay sẽ là hành trang vững chắc cho mai sau. 

Nếu các bậc phụ huynh đang tìm kiếm một tổ chức giáo dục tiếng Anh uy tín để giúp bé thành thạo ngoại ngữ, Apollo English sẽ là sự lựa chọn hoàn hảo. Với đội ngũ giáo viên 100% người nước ngoài dày dặn kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy hiện đại, Apollo English sẽ giúp bé nâng cao kỹ năng tiếng Anh của mình một cách toàn diện. Duy nhất tại Apollo English, chúng tôi mang đến chương trình Anh ngữ “Đo ni đóng giày”, được thiết kế riêng cho học viên Việt Nam. Dựa trên 30 năm kinh nghiệm cùng hệ sinh thái học tập tiên tiến nhất, chúng tôi không chỉ nhận diện điểm cần cải thiện của từng em mà còn thấu hiểu điểm mạnh và cá tính để từ đó theo sát và điều chỉnh kịp thời. Bằng cách này, chúng tôi giúp học viên tự tin, làm chủ tiếng Anh và phát triển toàn diện.

Điều khác biệt trong phương pháp “Đo ni đóng giày” tại Apollo English chính là:

• Chuyên gia: 30 năm kinh nghiệm tại Việt Nam với đội ngũ giáo viên và hệ thống vận hành chuẩn quốc tế được giám sát bởi International House.
• Sự thấu hiểu: Phương pháp độc quyền và hệ sinh thái học tập hiện đại nhất cho phép theo sát, đánh giá liên tục giúp nhận biết những tiềm năng và điểm cần cải thiện để con được động viên, hỗ trợ kịp thời cùng hệ thống báo cáo học tập rõ ràng, minh bạch.
• Hệ thống nuôi dưỡng học tập: Dựa vào sự am hiểu được cá nhân hóa, mỗi bước tiến của con đều được cổ vũ và điều chỉnh thông qua môi trường học tập xuyên suốt đồng bộ từ lớp tới nhà giúp con xây dựng thói quen học tập chủ động và tình yêu học hỏi trọn đời.

Sự uy tín và chất lượng của Apollo English được thể hiện qua những đánh giá tích cực và sự đề xuất từ các chuyên gia giáo dục. Trung tâm tiếng Anh Apollo English cam kết mang đến cho con một chân trời học tập mới và nuôi dưỡng niềm đam mê học tập ngay từ nhỏ.